Δημόσιος Διάλογος για το Πολιτικό Σύστημα

Αυτοδιαχείριση-Άμεση Δημοκρατία και Πολιτικό Σύστημα

Οι εισηγήσεις του διήμερου:

ΤΑ ΚΟΙΝΑ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ

Γιώργος Λιερός

            Τα κοινά της πόλεως, είναι η πολιτική ζωή μιας δημοκρατικής πολιτείας. Στην καθομιλουμένη, παίρνω μέρος στα κοινά, σημαίνει συμμετέχω στην πολιτική, σε μια πολιτική δημοκρατική, ανοιχτή στη συμμετοχή. Με αυτήν ακριβώς την έννοια, χρησιμοποιεί τον όρο «τα κοινά», η Άρεντ: τα κοινά είναι η δημόσια σφαίρα, η οποία διακρίνεται από την  ιδιωτική. Πιο συγκεκριμένα – σύμφωνα με την Άρεντ – οτι δηλώνει ο όρος δημόσιο, είναι η δημόσια εμφάνιση και ο «κοινός κόσμος». Ο «κοινός κόσμος», δεν είναι παρά ο κόσμος «στην έκταση που είναι κοινός για όλους μας και διακρίνεται από τον χώρο που κατέχουμε ιδιωτικά μέσα σ’ αυτόν»˙ είναι ο δημιουργημένος από τον άνθρωπο κόσμος και «όσα συμβαίνουν μεταξύ εκείνων που τον κατοικούν από κοινού»˙ «ένας κόσμος πραγμάτων» (που έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής) ο οποίος «συνδέει και συγχρόνως χωρίζει τους ανθρώπους». Σύμφωνα με την ορολογία που εισάγει ο Δ. Κωτσάκης και στο πνεύμα της προσσέγγισης του, θα μπορούσαμε να πούμε οτι τα κοινά της πόλεως, είναι τα κοινά διά των οποίων συγκροτείται το πλήθος σε δημόσιο σώμα˙ οτι έχουν να κάνουν με το «καθολικό μέρος του κοινού χώρου που απαιτείται προκειμένου ο κοινός χώρος να ολοκληρωθεί ως  χώρος της άμεσης δημοκρατίας».

⭐︎

            Τα κοινά είναι οι δωρεές της φύσης, τα δάση, οι παραλίες, ο αέρας και το νερό, τα οποία είναι γνωστά ως «τα κοινά της πάσι» ήδη από την εποχή του αρχαίου ρωμαικού δικαίου. Είναι οπωσδήποτε η συνεταιριστική διαχείριση κοινων πόρων, τα εγχειρήματα αυτοδιαχείρισης, τα κοινά αγαθά, τα κινήματα πολιτών που μετατρέπουν την κρατική ιδιοκτησία σε δημόσια κτήση. Είναι η αυτοοργάνωση της κοινωνίας, η όλη δημόσια και συλλογική ζωή σε διάκριση από την πολιτειακή εξουσία και την αγορά. Ο κόσμος των κοινών των λαικών στρωμάτων σήμερα, είναι διάσπαρτες πρακτικές αυτοοργανωμένων κοινωνικών ομάδων – συγκροτημένων με βάση την κοινή κτήση, την από κοινού χρήση τμημάτων του περιβάλλοντός τους – οι οποίες ασκούνται σε όλη την έκταση της κοινωνικής παραγωγής και αναπαραγωγής. Με τα κοινά της πόλεως, ερχόμαστε να μιλήσουμε για την μετατροπή του κόσμου των κοινών σε μια κοινή γλώσσα μιμητική και τελεστική, που καλύπτει όλο το φάσμα της προσωπικής και δημόσιας ζωής από τις δημόσιες τελετές έως την καθημερινότητα και επιτρέπει την με προσωπικό τρόπο ένταξη στην κοινότητα (ερχόμαστε να μιλήσουμε για την μετατροπή του κόσμου των κοινών σε κοινό κόσμο). Αυτή η κοινή γλώσσα, είναι εκείνη μιας μικρών διαστάσεων κοινωνίας, μιας δημοκρατικής πόλεως, της δημοκρατίας των συνεταιρισμένων παραγωγών, μιας πόλης ή μιας ομοσπονδίας κοινοτήτων με πολίτευμα την άμεση δημοκρατία. Από μια οικουμενική σκοπιά λοιπόν, το ακριβές θα ήταν να μιλήσουμε για πολλές τέτοιες κοινές γλώσσες, πολιτισμούς, κοινούς κόσμους. Η αταξική κοινωνία, σ’ αυτήν την προοπτική δεν θα ήταν μια οικουμένη ομοιογενής και αδιαφοροποίητη, μια παγκόσμια πολιτεία, αλλά ένας πολυκεντρικός κόσμος, εκείνος των 10.000 λαών, των 10.000 πατρίδων, των 10.000 πολιτισμών, ο κόσμος των δημοκρατιών των συνεταιρισμένων παραγωγών.

⭐︎

Τα κοινά υπάγονται στην ευρύτερη κρατική τάξη (στο κράτος σαν ενότητα ιδιωτικής και πολιτικής κοινωνίας) αλλά επίσης αναπτύσσονται στα διάκενα και τις ρωγμές αυτής της τάξης, σαν οι προπομποί μιας καινούριας κοινωνίας. Χωρίς τα κοινά, δεν μπορεί να υπάρξει ούτε αστικό κράτος, ούτε αγώνας για την ανατροπή του. Κάνοντας λόγο για τα κοινά της πόλεως, θέλουμε να αποδώσουμε μια πολύ κρίσιμη και καθοριστική στιγμή της έννοιας των κοινών, μιας έννοιας εν κινήσει. Τα κοινά της πόλεως θέτουν το ζήτημα της διαμόρφωσης ενός πολιτικού σχεδίου, εναντίον της ηγεμονίας του κράτους και του κεφαλαίου, το ζήτημα εκείνου του πολιτικού πράττειν, χωρίς το οποίο τα κοινά των λαικών τάξεων δεν είναι παρά μερικές – μεταξύ πολλών άλλων – υποθέσεις της ιδιωτικής κοινωνίας. Βοηθούν να επικαιροποιήσουμε το όραμα της αταξικής, της κομμουνιστικής, της χωρίς κράτος κοινωνίας, να το φέρουμε μέσα στις καθημερινές κοινωνικές αντιθέσεις, δένοντάς το με την προάσπιση ή την κατάκτηση καινούριων λαικών αυτονομιών και να δημιουργήσουμε τις κοινωνικές προυποθέσεις, για την αναμέτρηση με το βιοπολιτικό κράτος, την επανάσταση, η προοπτική της οποίας, άμα γίνει ξανά χειροπιαστή, μπορεί να ανανοηματοδοτήσει και να μετατρέψει σ΄ένα ρωμαλαίο χειραφετικό κίνημα τις τρέχουσες κοινωνικές και πολιτικές συγκρούσεις.

            Τα κοινά της πόλεως θέτουν το ζήτημα της λεγόμενης διαδικής εξουσίας, της κορυφαίας στιγμής της ταξικής πάλης, κατά την οποία βρίσκονται αντιμέτωπες σ’ έναν αγώνα ζωής και θανατου δύο κοινωνίες, η συγκροτημένη σε κράτος κοινωνία και η νέα κοινωνία που αναδύεται μέσα από την επανάσταση – από την μια το κράτος, από την άλλη κοινωνικοπολιτικές αντιεξουσίες, που τείνουν να ολοκληρωθούν πολιτικά συντρίβοντας το κράτος. Πρόκειται για τη στιγμή της διχαστικής σύγκρουσης, της «ολοποιητικής αλλαγής», του «καθολικού σχεδίου κοινωνικής αναδιάρθρωσης», τη στιγμή που το επίδικο δεν είναι τίποτα λιγότερο, τίποτα περισσότερο, από τις τύχες της ίδιας της πολιτείας. Τα κοινά της πόλεως είναι μια πολεμική διατύπωση, στρέφεται μεταξύ άλλων εναντίον του μικροεναλλακτισμού στις ρωγμές, εναντίον του φιλελευθερισμού (της δεξιάς, της αριστεράς ή των «αναρχικών»), εναντίον της μετα-πολιτικής σε όλες τις μεταμφιέσεις, συμπεριλαμβανομένων των νέο- ή μετα-αναρχικών˙ είναι επίσης κριτική απέναντι στην μαρξική σύλληψη της κοινωνίας των συνεταιρισμένων παραγωγών.

⭐︎

            Χρησιμοποιήσαμε τον όρο δημοκρατίες των συνεταιρισμένων παραγωγών αντί κοινωνία των συνεταιρισμένων παραγωγών, ακριβώς γιατί αποδίδουμε στο πολιτικό πράττειν, μια κεντρικότητα ανθρωπολογικού χαρακτήρα. Υποστηρίζουμε την υπέρβαση της αστικής πολιτικής, όχι από την σκοπιά της μετα-πολιτικής (την σκοπιά του ιδιώτη) αλλά αντίθετα, στην προοπτική της διάσωσης και της αναβάθμισης του πολιτικού πράττειν. Η κομμουνιστική κοινωνία – μια κοινωνία χωρίς τάξεις αλλά όχι χωρίς συγκρούσεις – δεν μπορεί παρά να έχει μια πλούσια και έντονη πολιτική ζωή στο κέντρο. Επομένως γι’ αυτή την κοινωνία, η άμεση δημοκρατία δεν είναι ένα μεταβατικό πολίτευμα αλλά ένα αξιακό σύστημα, μια αντίληψη για τον άνθρωπο, ένας ολόκληρος πολιτισμός που την διέπει. Όμως, όπως το έθνος-κράτος υπήρξε ο κατ’ εξοχήν τόπος της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας έτσι και η πόλη είναι ο προνομιακός τόπος της άμεσης δημοκρατίας. Κατά συνέπεια η πόλη, το άστυ, θα ήταν ένας θεμελιώδης τόπος της κοινωνικής συγκρότησης, στις κοινωνίες των συνεταιρισμένων παραγωγών. Επιπλέον, χιλιάδες πολιτικά κυρίαρχες πόλεις και ομοσπονδίες κοινοτήτων σε μια ελεύθερη ανθρωπότητα, δεν θα είναι απλώς οι χιλιάδες παραλλαγές ενός πολιτειακού μοντέλου αλλά  χιλιάδες διακριτοί μεταξύ τους πολιτισμοί οι οποίοι ολοκληρώνονται σ’ ένα πλήθος ανεξάρτητων και διαφορετικών μεταξύ τους δημοκρατιών. Μπορούμε να φανταστούμε ένα βέλτιστο συνδιασμό εκτεταμένων κοινωνικών δικτύων, δικτύων προσώπων, κ.ά. με την εντατική τοπική οργάνωση, βασικός τύπος της οποίας θα ήταν η πόλη στην οποία οι σχέσεις είναι μεν υπερπροσωπικές αλλά τα μεγέθη όχι τόσο μεγάλα ώστε να αποτρέπουν τον έλεγχο των πολιτών στην πολιτεία (είναι όμως αρκετά μεγάλα, για να επιτρέπουν την αποκέντρωση επίσης και προς τα κάτω και την καλύτερη διασφάλιση του προσωπικού χώρου). Ο ρόλος των ακέφαλων δικτύων θα ήταν σημαντικός σε όλα τα επίπεδα αλλά θα έτεινε να γίνει σχεδόν αποκλειστικός στις πολύ μεγάλες κλίμακες, στην ηπειρωτική και την διηπειρωτική.

            Στην ίδια την πόλη η συνεργασία θα ήταν υπέρμετρα εντατική σ’ ένα «καθολικό μέρος του κοινού χώρου», μόνο σε σχέση μ’ αυτό το μέρος θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για «πλήρη παρουσία της κοινωνίας στον εαυτό της» - η υπόλοιπη κοινωνική ζωή όμως θα έπρεπε και θα μπορούσε να είναι πραγματικά αποκεντρωμένη. Θα είχαμε πολλές δομές κοινοτικού τύπου, η καθεμιά με τα δικά της κοινά και ένα ανώτερο επίπεδο με τα κοινά της πόλεως – ο ρόλος του τελευταίου στον μετασχηματισμό των δομών κοινοτικού τύπου σε κοινωνικές δομές θα ήταν κεφαλαιώδης, θα τον χαρακτήριζε επαυξημένη η λαμπρότητα, η εξύψωση, το μεγαλείο, η φόρτηση με νόημα και σημασία του δημόσιου χώρου της παλιάς ανεξάρτητης δημοκρατικής πόλης (πρωτοϊστορικής, αρχαίας, μεσαιωνικής).

⭐︎

            Την εποχή της Ευρωπαικής Επανάστασης (1917-1923), τα μαζικά εργοστάσια αποτέλεσαν δημόσιους χώρους ανάλογους με τις πλατείες στις μέρες μας και η αυτοδιαχείριση της παραγωγής, συνέπεσε με την άμεση δημοκρατία. Σήμερα όμως, η υφή της βιοπολιτικής παραγωγής, η διάχυση της εργασίας, η παρακμή της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, θέτουν με οξύτητα νέα προβλήματα τα οποία ακόμη δεν μπορούμε να θίξουμε παρά με την βοήθεια του «μύθου», δηλαδή με την βοήθεια «συγκεκριμένων δημιουργιών της φαντασίας», οι οποίες ωστόσο μπορούν να ανοίξουν το δρόμο στην έλλογη κατανόηση και στη συνειδητή δράση.

23/5/2016

Ο  Κροπότκιν για τα κοινά της (μεσαιωνικής)πόλεως

«…Η μεσαιωνική αρχιτεκτονική ήταν μεγαλόπρεπη… επειδή γεννήθηκε από μια μεγάλη ιδέα. Όπως και η ελληνική τέχνη, ξεπήδησε από την ιδέα της αδελφότητας και της ενότητας που είχε εμπνεύσει η πόλη. Είχε ένα θάρρος που θα μπορούσε να αποκτηθεί μόνο με γενναίους αγώνες και νίκες, είχε τη ζωντάνια που διέπνεε κάθε δραστηριότητα της πόλης. Ένας καθεδρικός ναός ή δημόσιο κτήριο συμβόλιζε το μεγαλείο ενός οργανισμού που είχε χτίσει κάθε τέκτονας και κάθε λιθοξόος… Η κατασκευή του πανύψηλου καμπαναριού ενσάρκωνε τη ζωή της πόλης… Όπως και η Ακρόπολη της Αθήνας, ο καθεδρικός ναός της μεσαιωνικής πόλης προοριζόταν να εξυμνήσει το μεγαλείο της νικητήριας πόλης, να συμβολίσει την ενότητα των τεχνιτών , να εκφράσει τη δόξα κάθε πολίτη σε μια πόλη που ο ίδιος είχε δημιουργήσει… όλες οι ενώσεις πρόσφεραν λίγη πέτρα, κόπο και την καλαισθησία στο κοινό μνημείο τους. Κάθε συντεχνία εξέφραζε έτσι τις πολιτικές της πεποιθήσεις, αφηγούνταν με πέτρα ή χαλκό την ιστορία της πόλης, εκθειάζοντας της αρχές της “ελευθερίας, της ισότητας και της αδελφότητας”, επαινώντας τους συμμάχους της, καταδικάζοντας τους εχθρούς της… Σύμφωνα με το Συμβούλιο της Φλωρεντίας, “μόνο τα έργα που ανταποκρίνονται στο μεγαλείο της κοινοτικής ομόνοιας μπορούν να εκτελούνται· αυτά που δημιουργούνται με την καρδιά όλων των πολιτών που ενώνονται από την κοινή τους θέληση”»[1].

---

[1] Πιοτρ Α. Κροπότκιν, «Αλληλοβοήθεια», ελλ.εκδ. Καστανινώτης, 2009, σελ. 183, 184.

*****************************************************************

Ο Πολυκοινοτισμός ως απαραίτητο συστατικό της Άμεσης Δημοκρατίας στον 21^ο αιώνα

Παναγιώτης Κούστας

Σε ένα παράλληλο σύμπαν η Πλατεία Συντάγματος έχει αποφασίσει να υιοθετήσει τον όρο «Πραγματική» Δημοκρατία αντί της Άμεσης που υιοθέτησε σε αυτό που ζούμε. Θα είχε κάποια διαφορά; Μπορεί και ναι, μπορεί και όχι. Γιατί αυτό που νοηματοδότησε το Σύνταγμα δεν ήταν τελικά –κατά την δική μου γνώμη- αυτό που έβαλε μπροστά από τη Δημοκρατία, αλλά αυτό που έκλεινε τις ανακοινώσεις του.

Κι αυτό ήταν το σύνθημα «Να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας».

Μόνο μια τράπεζα το υιοθέτησε αυτούσιο από ότι θυμάμαι λίγο μετά τις πλατείες. Όλοι οι πολιτικοί φορείς - κόμματα το παράλλαξαν. Από το ΣΥΡΙΖΑ που έκανε τις ζωές μας «τύχες», υψώνοντας έγκαιρα την σημαία ευκαιρίας του, μέχρι τους χρυσαυγίτες που έχωσαν στη θέση της ζωής το «έθνος». Πρόσφατα ακόμα κι ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε τη φράση «Να πάρουμε το μέλλον στα χέρια μας» και ειλικρινά γέλασα πολύ…

Τι ήταν όμως αυτό που οδήγησε πρώτα στην απαξίωση του συνθήματος κι έπειτα στην σκόπιμη και μεθοδευμένη διαστρέβλωση του; Δεν ήταν προφανώς κάποια «ευαισθησία» των κομμάτων να υιοθετήσουν κάτι που φτιάχτηκε έξω από τα γραφειάκια τους κι απόδειξη γι αυτό είναι πως ενσωμάτωσαν ό,τι μπορούσαν από την παραγωγή των Πλατειών. Αυτό λοιπόν δεν το μπορούσαν. Κι ο λόγος είναι ακριβώς η εξαφάνιση της Ανάθεσης που περιέχει το σύνθημα και η ανάδυση ενός διαφορετικού οράματος για την κοινωνία που έχει τον κίνδυνο -για τον κόσμο της Αντιπροσώπευσης- να μετασχηματιστεί κάποτε σε πραγματικότητα.

Αν πραγματικά πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας, όλοι οι πολιτικοί, οικονομικοί και κοινωνικοί ρόλοι ανατρέπονται. Η τύχη χάνει κάθε  διάσταση ευκαιρίας, το έθνος πάει στα σκουπίδια, το μέλλον δεν είναι πια συνώνυμο του φόβου που σε δένει σαν άλογο να σέρνεις το άρμα του Κράτος και των Αγορών.

Υπάρχει μόνο ένα πρόβλημα σε αυτό το σύνθημα. Κανείς, καμία και κανέν@ δεν μπορεί να πάρει την δική του ζωή στα χέρια του αν ταυτόχρονα δεν κάνει το ίδιο ολόκληρη η κοινωνία. Κι αυτό εκφράζεται τέλεια από το –υποτιθέμενο- συντακτικό λάθος στη φράση:

Να πάρουμε ΤΗ ΖΩΗ μας στα χέρια μας.

Δύο ακόμα συνθήματα εκτιμώ ότι έχουν αυτή τη δυναμική. Το πρώτο έρχεται από το Occupy και είναι η ταφόπλακα του Αμερικάνικου Ονείρου:

«We are the 99%» (Είμαστε το 99%).

Το δεύτερο είναι αυτό που εκφράζει απόλυτα την Αυτοδιαχείριση: «Δεν μπορείτε εσείς, μπορούμε εμείς».

Υπάρχουν κοινά στοιχεία στα τρία αυτά συνθήματα. Είναι συνθήματα που δέχονται την πραγματικότητα και ταυτόχρονα την αλλάζουν προς δύο κατευθύνσεις. Την εσωτερική αντίληψη του υποκειμένου και την δράση του στον κόσμο. Είναι συνθήματα που απευθύνονται στον παρόντα χρόνο κι όχι σε ένα μεταφυσικό ή νομοτελειακό πολιτικό μέλλον. Και τέλος είναι συνθήματα που εκφράζουν την αλήθεια.

Πάμε μια βόλτα λοιπόν στον παρόντα χρόνο. Το Κράτος είναι στην εντατική, εγκεφαλικά νεκρό και συντηρείται με αναπνευστήρα. Και δεν το σκότωσαν τα κοινωνικά κινήματα ή τα παλούκια των αναρχικών, αλλά οι αγορές και οι πλανητικές οικονομικές συμφωνίες. Αυτό το θέατρο σκιών που εμφανίζεται σήμερα ως σύγκρουση Αμερικής-Ευρώπης γύρω από την ΤΤΙΡ στα ΜΜΕ δεν είναι παρά η προσπάθεια μιας πανικόβλητης Πολιτικής Ελίτ να πηδήξει –ακόμα κι ως λαθρεπιβάτης ή παρατρεχάμενο δουλικό- στο τρένο της Διευθυντικής Ελίτ που στην επερχόμενη Εταιρειοκρατία θα είναι η μοναδική άρχουσα τάξη.

Την ίδια στιγμή τα όρια της καταστροφικής επίδρασης ενός και μόνο είδους -στην περίπτωσή μας του ανθρώπινου- πάνω στον πλανήτη έχουν ήδη παραβιαστεί. Ζούμε ήδη σε έναν μετακαταστροφικό κόσμο και υπό προθεσμία. Κανείς δεν ξέρει με σιγουριά -ακόμα και σήμερα- πόσο βαθιά μέσα στο υπέδαφος έχουν χωθεί οι λιωμένοι πυρήνες της Φουκουσίμα.

Στον αντίποδα όλων αυτών, ο Κοινοτισμός επιστρέφει και μάλιστα με πολύ ενδιαφέρουσες μορφές. Με το θέμα του Κοινοτισμού έχει πρόσφατα ασχοληθεί ο Γιώργος Κολέμπας στο βιβλίο του «Ο Σύγχρονος Κοινοτισμός» από τις Εκδόσεις των Συναδέλφων το οποίο συστήνω ανεπιφύλακτα. Κατά τη δική μου γνώμη, ένα τμήμα της Ανθρωπότητας έχει αντιληφθεί -αναλυτικά ή διαισθητικά δεν έχει νομίζω καμιά σημασία- το δεδομένο της αλλαγής των συνθηκών και ήδη ιχνηλατεί την προσαρμογή ολόκληρης της ανθρωπότητας σε αυτές μέσα από την προσωπική ή τη συλλογική δράση.

Θα φέρω εδώ ένα παράδειγμα και θα παρακαλούσα τις ή τους Ιστορικούς, αν υπάρχουν ανάμεσά μας, να με διορθώσουν αν κάνω λάθος. Υποστηρίζω ότι η έξοδος των ανθρώπων από την Συρία και η υποδοχή τους από τους πληθυσμούς της Ευρώπης –και όχι μόνο- είναι η μεγαλύτερη μετακίνηση πληθυσμού που έχει γίνει στην ανθρώπινη ιστορία σε αναλογία ως προς την σύγκρουση που αυτή προκάλεσε. Και στην πορεία της δημιούργησε αληθινούς δεσμούς ζωής, δεσμούς αλληλεγγύης, φιλίας, ακόμα και αγάπης, μεταξύ ανθρώπων διαφορετικής γλώσσας, κουλτούρας και θρησκείας σε ένα πολύ μεγάλο γεωγραφικό εύρος. Ο ξένος δεν είναι πια εξ ορισμού απειλή κι ο Χάντιγκτον μπορεί να φάει το δικό του βιβλίο για τη «Σύγκρουση των Πολιτισμών» με όποια σάλτσα θέλει, ελπίζω αρκετά καυτερή.

Δεν προσπαθώ να αναιρέσω σε καμιά περίπτωση την ευθύνη της Δύσης σε όσα συνέβησαν και συμβαίνουν στην Μέση Ανατολή, λέω απλώς ότι παρά το ουρλιαχτό των ΜΜΕ που τρυπούσε καθημερινά και για χρόνια τα αυτιά των εξαρτημένων του θεατών, μια καθοριστική μερίδα του εγκατεστημένου πληθυσμού αρνήθηκε -για πρώτη, νομίζω, φορά- να καταπιεί αμάσητη τη δαιμονοποίηση ενός μετακινούμενου από ανάγκη πληθυσμού.

Ως προς το γιατί μόνο υποθέσεις εργασίας μπορώ να κάνω. Αν είδε σε αυτόν το δικό του πιθανό μέλλον, τότε υλοποίησε έμπρακτα το σύνθημα «Είμαστε το 99%» και στάθηκε δίπλα του. Αν είδε την απάθεια του Κράτους και έτρεξε να την καλύψει τότε υλοποίησε το σύνθημα «Δεν μπορείτε εσείς, μπορούμε εμείς». Αν έφτιαξε κοινότητα με τους πρόσφυγες και βοηθάει στην αυτοοργάνωσή τους, τότε υλοποιεί ήδη το σύνθημα «Να πάρουμε τη ζωή μας στα χέρια μας».

Σε κάθε περίπτωση, θεωρώ ότι ένα από τα κίνητρα ήταν μια μορφή ταύτισης, μια αναζήτηση του κοινού. Ακόμα και η κατηγορία ότι οι πρόσφυγες έχουν smartphones γύρισε μπούμερανγκ, αφού με κάποιο άνθρωπο που έχει smartphone μπορείς να γίνεις φίλος στο facebook και να παρακολουθείς τις φωτογραφίες που ανεβάζει στην πορεία του, ακόμα κι αν δεν καταλαβαίνεις τη γλώσσα του. Ακόμα κι αν ακουστεί αυθαίρετο αυτό που θα πω, πιστεύω ότι η πρόσφατη εμπειρία των Δυτικών με τους Πρόσφυγες καταδεικνύει ότι ο φασισμός είναι πια φάρσα στον κόσμο που ζούμε. Μια επικίνδυνη και φονική ακόμα φάρσα -μια φάρσα που δεν πρέπει να της αφήσουμε χώρο πουθενά- αλλά σίγουρα μια φάρσα στο φαντασιακό της ανθρωπότητας.

Προσπαθώντας να ορίσω τον Πολυκοινοτικό Άνθρωπο του 21^ου αιώνα ως το απαραίτητο πολιτικό και κοινωνικό υποκείμενο της Άμεσης Δημοκρατίας, διακρίνω δύο πλευρές σε αυτόν. Η μία είναι εργαλειακή και αφορά τον συντονισμό. Ο Πολυκοινοτικός Άνθρωπος είναι φορέας πληροφόρησης και σύνδεσης μεταξύ των συλλογικοτήτων στις οποίες συμμετέχει χωρίς ποτέ να βιάζει ή να περιορίζει στο παραμικρό την αυτονομία τους. Χμμ… δυσκολάκι έτσι; Για να το δούμε λίγο.

Επιστρέφω στις Πλατείες για να πάρω ένα παράδειγμα που θα μας βοηθήσει. Το βίωμα των Πλατειών ήταν μια -πολύ αργή, σε μεγάλο βαθμό εκνευριστική και με αρκετά πισωγυρίσματα- μετατροπή του Καναπεδάτου Ιδιώτη σε Εξερευνητή της Συλλογικότητας μέσα από μια διαδικασία σχετικά ισότιμης διαβούλευσης, αν και αυτό είναι σε μεγάλο βαθμό  αμφισβητήσιμο. Το πληθωριστικό πλεόνασμα που εμφάνισαν οι Πλατείες σε παραγωγή ιδεών, ψηφισμάτων και προτάσεων σε συνδυασμό με την πλήρη αναντιστοιχία ή ακόμα και την αντίφαση στις δράσεις τους δεν μπορεί να εξηγηθεί αποκλειστικά από τον μεγάλο αριθμό των ατόμων που συμμετείχαν και από την αντικειμενική δυσκολία της διαβούλευσης. Κατά τη γνώμη μου, είναι φανερό ότι υπήρξε μεταφορά της ανάθεσης από το κράτος στη συνέλευση. Ψηφίζω, αλλά δεν εκτελώ.

Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι στο επόμενο στάδιο ζήσαμε την άνθηση των μικρότερων συνελεύσεων, τοπικού ή ειδικού χαρακτήρα, όπου ο Εξερευνητής της Συλλογικότητας μετατράπηκε σε Πρόσωπο της Συλλογικότητας, αναγνωρίζοντας τα όρια της και τα δικά του. Το πλεονέκτημα των περισσότερων συλλογικοτήτων σήμερα είναι πως σπανίως μαξιμάρουν όπως οι Πλατείες, στοχεύουν και υλοποιούν συλλογικά τις δράσεις τους. Το μειονέκτημά τους είναι ότι σε αρκετές περιπτώσεις ανέπτυξαν ένα είδος συλλογικού εγωισμού και αυταρέσκειας που οδήγησε στην αποσύνδεσή τους από το μεγαλύτερο πεδίο, ιδίως μετά τις αποτυχίες συντονισμού που έγιναν κατά καιρούς.          

Κι έπειτα ήρθε το Προσφυγικό, όπου αν και χαοτικές, έγιναν αξιοθαύμαστες συνδέσεις και συνθέσεις όπως στον Πλάτανο και την Ειδομένη. Κι αυτές δημιούργησαν κατά τη γνώμη μου ένα πρώτο δείγμα πολυκοινοτικών προσώπων που θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμο στην επόμενη φάση.

Η δεύτερη πλευρά του Πολυκοινοτικού Ανθρώπου είναι ακόμη πιο προκλητική. Ο Πολυκοινοτικός Άνθρωπος έχει διαφορετική αντίληψη για την ιδιοκτησία. Δεν κατέχει, αλλά ανήκει. Ανήκει σε κοινότητες που καλύπτουν όλες τις ανάγκες του. Ελπίζω ότι αυτό εξηγεί γιατί δεν προσδιορίζεται με βάση το επάγγελμα ή την περιουσιακή του κατάσταση όπως ο σημερινός άνθρωπος, αλλά με βάση τις ανάγκες του και τις δημιουργικές του επιθυμίες.

Κλείνοντας και απαντώντας στον εσωτερικό διάλογο που έχει ανοίξει ήδη μεταξύ μας, είναι σαφές πως καμία και κανένας από μας δεν δικαιούται να πει σε μια κοινωνία που θα ακολουθήσει τη δική μας, τι ακριβώς ΠΡΕΠΕΙ να κάνει. 

Σίγουρα όμως οφείλουμε -τουλάχιστον- να της προτείνουμε ένα «υγρό» όνειρο αντί για έναν «ξερό» εφιάλτη.

****************************************************************

22 Μάη 2016